Różnice pomiędzy kredytem denominowanym i indeksowanym…

Czym w istocie jest kredyt indeksowany i denominowany? Czy w ogóle można traktować te kredyty jako kredyty walutowe?

„Walutowe” kredyty hipoteczne w Polsce w latach 2005-2013 były udzielane przede wszystkim jako kredyty indeksowane lub denominowane do waluty obcej. Łatwy dostęp do kredytu, stosunkowo niskie oprocentowanie, niski kurs waluty a także prezentowanie tego produktu przez banki jako najkorzystniejszego rozwiązania, spowodowało, że kredytobiorcy chcąc uzyskać dostęp do kapitału podpisywali umowy. Niestety wielu z nich nie zwróciło uwagi, bądź nie zostało należycie poinformowanych, że w perspektywie długiego okresu spłaty, są to kredyty objęte wysokim ryzykiem walutowym.

Kredyt walutowy?

Jest to kredyt, który jest udzielony, wypłacony i spłacany w walucie obcej.  W żadnym momencie nie jest on przeliczany do waluty krajowej. W przypadku udzielanych powszechnie tzw. „kredytów frankowych” nie mówimy o kredytach walutowych a o kredytach waloryzowanych do wskazanej w umowie waluty obcej.

Kredyt indeksowany(waloryzowany) do waluty CHF?

Jest to kredyt, gdzie bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy kwotę wyrażoną w złotówkach. Następnie po wypłaceniu kwoty kredytu w złotówkach, bank przelicza kwotę długu po kursie kupna franka szwajcarskiego (indeksowanie) i od tego momentu dług konsumenta jest wyrażony w CHF. Rata kredytu jest wstępnie wyliczana we franku szwajcarskim, po czym w dniu płacenia raty następuje przeliczenie raty do PLN na podstawie kursu sprzedaży z tabeli kursowej banku. Gdy przychodzi do spłaty, kredytobiorca spłaca kredyt w złotych polskich, ale każda jego wpłata jest po raz kolejny przeliczana przez bank na franki szwajcarskie po kursie sprzedaży CHF obowiązującym w danym banku w dniu spłaty raty. W takim układzie o wysokości każdej raty decyduje wyłącznie bank, gdyż wysokość raty ustalana jest w odniesieniu do wewnętrznej tabeli kursowej banku.

Istotne poglądy wobec sformułowanych w ten sposób zapisów umownych wydane zostały przez prezesa UOKiK i dotyczyły spraw o sygn. akt: I C 1673/16, II C 747/16, XXV C 2022/15 – sporów konsumentów z Bank Millennium, ING Bank Śląski oraz Getin Noble Bank. Prezes UOKiK uznał  jednoznacznie, że postanowienia zawarte w umowach pozwalają bankom na jednostronne ustalanie w tabelach kursów kupna i sprzedaży franka szwajcarskiego, po których przeliczana jest kwota kredytu i rat kapitałowo-odsetkowych a konsumenci nie są informowani na jakiej podstawie określają je banki. Jest to wykorzystanie uprzywilejowanej pozycji jaką mają banki jako profesjonaliści oraz silniejsze strony w umowach z kredytobiorcami wobec czego należy uznać tego rodzaju zapisy za niedozwolone i sprzeczne z dobrymi obyczajami.

Nad kwestią tak ukształtowanych zapisów umownych pochylił się Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 4 kwietnia 2019 r. (sygn. akt III CSK 159/17) i jednoznacznie stwierdził, że analizowane postanowienia umowy i regulaminu nie określały precyzyjnie rzeczywistej wysokości świadczenia banku, jak też świadczeń kredytobiorców, w sposób możliwy do ustalenia bez decyzji banku. Brak było bowiem wskazania, na podstawie jakich kryteriów bank ustala kurs wymiany waluty obcej zarówno w momencie uruchomienia kredytu, jaki spłaty poszczególnych rat. Prowadzi to do wniosku, że w niniejszej sprawie postanowienie umowne określające główne świadczenie stron w postaci obowiązku zwrotu kredytu i uiszczenia odsetek nie było jednoznacznie określone w rozumieniu art. 385¹ 1 k.c. (było bowiem dotknięte brakiem przejrzystości warunków umownych).  W ocenie Sądu Najwyższego opisany mechanizm ustalania przez bank kursów waluty, pozostawiający bankowi swobodę, jest w sposób oczywisty sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta, zaś klauzula, która nie zawiera jednoznacznej treści i przez to pozwala na pełną swobodę decyzyjną przedsiębiorcy w kwestii bardzo istotnej dla konsumenta, dotyczącej kosztów kredytu, jest klauzulą niedozwoloną stosownie do art. 385¹§ 1 k.c. i art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13 z 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.

Umowa kredytu indeksowanego wskazuje kwotę udzielonego kredytu w polskich złotych. W przeciwieństwie do kredytu denominowanego, który wskazuje kwotę kredytu w walucie obcej. 

Poniżej przykłady niedozwolonych klauzul indeksacyjnych zastosowanych w bankowych wzorcach umownych:

Bank Millenium

• 2 ust. 2: “Kredyt jest indeksowany do CHF, po przeliczeniu wypłaconej kwoty zgodnie z kursem kupna CHF według Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku Millenium w dniu uruchomienia kredytu lub transzy.”
• 7 ust. 1: “Kredytobiorca zobowiązuje się spłacić kwotę kredytu w CHF, ustaloną zgodnie z § 2 w złotych polskich, z zastosowaniem kursu sprzedaży CHF obowiązującego w dniu płatności raty kredytu, zgodnie z Tabelą Kursów Walut Obcych Banku Millenium S.A.”

Getin Bank

• 2 ust. 2: „W dniu wypłaty Kredytu lub każdej transzy kredytu, kwota wypłaconych środków będzie przeliczana na walutę, do której indeksowany jest kredyt według kursu kupna walut określonego w „Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem waluty obcej” – obowiązującego w dniu uruchomienia środków.
• 4 ust. 2: „Wysokość zobowiązania będzie ustalana jako równowartość wymaganej spłaty wyrażonej w walucie indeksacyjnej – po jej przeliczeniu według kursu sprzedaży walut określonego w „Bankowej tabeli kursów walut dla kredytów dewizowych oraz indeksowanych kursem waluty obcej” do waluty wyrażonej w umowie – obowiązującego w dniu spłaty.”

mBank / Multibank

• 7 ust. 1: „Kwota Kredytu wyrażona w CHF walucie jest określona na podstawie kursu kupna waluty CHF z tabeli kursowej BRE Banku S.A. z dnia i godziny uruchomienia Kredytu”
• 11 ust. 4: „Raty kapitałowo-odsetkowe spłacane są w złotych po uprzednim ich przeliczeniu wg kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej BRE Banku S.A., obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50”

Umowa kredytu denominowanego wskazuje jednoznacznie kwotę udzielonego kredytu w walucie obcej. W przeciwieństwie do umowy kredytu indeksowanego, gdzie kwota kredyt wskazana jest w polskich złotych

Kredyt denominowany do waluty CHF?

Jest to kredyt, gdzie wnioskowana kwota kredytu jest wyrażona od początku w walucie obcej.  Zgodnie z postanowieniami umowy lub regulaminem kwota we frankach szwajcarskich wskazana w umowie, jest przeliczana na złotówki według kursu kupna danego banku obowiązującego w dniu wypłaty kredytu lub jego poszczególnych transz. W związku z powyższym kredytobiorca w momencie zawierania umowy z bankiem nie wie jaką kwotę w złotówkach ostatecznie otrzyma.

Ten rodzaju postanowienia umowne zostały jednoznacznie skrytykowane przez Rzecznika Finansowego w jego raporcie z 2016 r.:

„…sposób ustalania kursu danej waluty wpływa bezpośrednio na wysokość zobowiązania konsumentów, zaś bank – konstruując umowę – przyznaje sobie prawo do jednostronnego regulowania wysokości rat kredytu denominowanego w danej walucie (…), poprzez samodzielne ustalanie kursu kupna lub sprzedaży tej waluty, to w ocenie Rzecznika Finansowego takie postanowienia mają charakter niedozwolony.”

Abuzywność tego rodzaju rozwiązań została również potwierdzona w wyroku Sądu Okręgowego Warszawa-Praga z dnia 2 grudnia 2016 r. sygn. akt III C 75/16. Sąd stwierdził, że zgodnie z zapisami umowy – wobec odniesienia się w niej do nieznanego stronom w chwili jej zawarcia kursu kupna CHF ustalanego dopiero w dniu wypłaty transz kredytu – strony nie określiły w niej w sposób pewny kwoty, jaka miała zostać oddana kredytobiorcom do dyspozycji w walucie, w jakiej kredyt został udzielony, a więc w złotówkach.  Powoduje to, że faktyczna kwota zaciąganego kredytu jest nieznana do momentu jego wypłaty i może zostać dowolnie ustalona przez bank za pomocą wewnętrznych cen kupna i sprzedaży waluty.

W przypadku umowy indeksowanej jak i denominowanej do waluty franka szwajcarskiego konsument w momencie podpisywania umowy kredytowej, z powodu zapisów dających bankowi swobodę w ustalaniu wewnętrznego kursu sprzedaży i kupna waluty, nie wiedział i nie mógł przewidzieć jakie konsekwencje przyniosą wahania kursu CHF.  Tego rodzaju regulacje zawarte w umowach doprowadziły do uzasadnionego poczucia wśród frankowiczów, że zostali oni skrzywdzeni przez instytucje zaufania publicznego jaką jest Bank i powinni wejść ze swoimi roszczeniami na drogę sądową. Jest to obecnie o tyle prostsze, że w ich obronie wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości UE, UOKiK oraz Rzecznik Finansowy. W przeważającej liczbie stają też z nimi sądy, które uznają umowy za nieważne bądź zasadzają zwrot dokonanych nadpłat.

Nie czekaj, skorzystaj z przycisku poniżej i wyślij nam umowę do bezpłatnej i niezobowiązującej analizy.